Pulsoksymetr napalcowy – co to jest? Jak działa?
Saturacja krwi (oznaczana symbolem SaO2, SpO2) to, obok temperatury ciała, pulsu, ciśnienia krwi i częstotliwości oddechu, kluczowy parametr życiowy pozwalający na monitorowanie stanu zdrowia człowieka wyrażany w procentach. Wskazuje na poziom natlenienia organizmu i może być określany dwoma metodami: za pomocą gazometrii krwi tętniczej lub z użyciem pulsoksymetru.
Czym jest pulsoksymetr napalcowy?
Pulsoksymetr napalcowy to medyczne urządzenie elektroniczne, które mierzy nasycenie hemoglobiny tlenem w organizmie. Stanowi nieinwazyjne badanie, które może szybko wykryć nawet niewielkie odchylenia. Parametr ten stanowi wskaźnik, jak skutecznie krew przenosi tlen, co jest szczególnie ważne w przypadku transportu tego gazu do kończyn najbardziej oddalonych od serca, w tym do rąk i nóg. Pulsoksymetry są najczęściej stosowane w środowisku medycznym – w szpitalach, przychodniach lekarskich, SOR, ale ze względu na swoją nieinwazyjność są także dostępne w formie przenośnej do samodzielnego użytkowania w warunkach domowych – można je zakupić lub wypożyczyć. Służą jako ważne narzędzie diagnostyczne i monitorujące funkcje oddechowe, także podczas snu i wysiłku fizycznego.
Fizycznie pulsoksymetr napalcowy to małe urządzenie przypominające klips, który zwykle zakłada się na palec dłoni lub stopy. Służy do oceny natlenienia krwi, a tym samym do monitorowania stanu zdrowia, zwłaszcza w przypadku osób ze schorzeniami wpływającymi na poziom tlenu we krwi i podczas hospitalizacji. Badanie saturacji za pomocą pulsoksymetru jest szczególnie ważne u pacjentów chorujących na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, astmę, zapalenie lub raka płuc, a także u osób z niedokrwistością czy niewydolnością serca. Wartości referencyjne saturacji badanej za pomocą pulsoksymetru obejmują zakres 95%-100%. U osób starszych i palaczy wynik ten może wynosić około 93-94%. Z kolei poziom saturacji poniżej 90%, potwierdzony za pomocą gazometrii krwi tętniczej, może predysponować pacjenta do tlenoterapii.
Lekarze wskazują na kilka głównych zastosowań pulsoksymetru napalcowego:
- ocena wdrożonego leczenia choroby układu oddechowego,
- ocena konieczności zastosowania postępowania terapeutycznego w przypadku zaburzeń oddychania lub niedostatecznego dotlenienia organizmu,
- diagnostyka chorób układu oddechowego,
- ocena działania respiratora stosowanego do monitorowania poziomu tlenu podczas lub po zabiegach chirurgicznych,
- identyfikacja obturacyjnego bezdechu sennego,
- ustalenie konieczności zastosowania tlenoterapii uzupełniającej,
- ocena tolerancji aktywności fizycznej i dostosowanie intensywności treningów do możliwości organizmu.
Jak działa pulsoksymetr napalcowy?
Pulsoksymetr działa na zasadzie emisji światła podczerwonego przez specjalne diody, które, przechodząc przez krew przepływającą w naczyniach krwionośnych, dociera do fotodetektora. Na podstawie ilości światła absorbowanego przez hemoglobinę oraz właściwości krwi utlenowanej lub odtlenowanej określany jest poziom saturacji krwi. Wynik saturacji krwi wyświetla się na ekranie urządzenia jako wartość procentowa. Niektóre pulsoksymetry mogą również określać puls, czyli liczbę uderzeń serca na minutę oraz krzywą pulsoksymetryczną przedstawiającą zmiany poziomu saturacji krwi w czasie.
Jak prawidłowo wykonać pomiar za pomocą pulsoksymetru napalcowego?
Pulsoksymetr napalcowy należy umieścić na palcu u dłoni lub stopy po upewnieniu się, że urządzenie jest w pełni sprawne i nieuszkodzone. Ważne, aby paznokieć u wybranego palca (zwyczaj zaleca się wykonanie pomiaru na palcu wskazującym lub serdecznym) nie był zbyt długi i pomalowany lakierem – zaburzenie pomiaru może wystąpić zwłaszcza w przypadku lakieru hybrydowego oraz bardzo ciemnych kolorów. Także choroba płytki paznokciowej, na przykład grzybica, ruch palca podczas pomiaru, wilgotna lub zbyt zimna ręka mogą dać fałszywy wynik niepodlegający interpretacji. Czujnik musi dobrze przylegać do palca, dlatego przed dokonaniem pomiaru, powinno się ponownie sprawdzić jego umiejscowienie. Następnie należy poczekać około 2 minut, aż urządzenie po dokładnej analizie ustali stabilne odczyty i wyświetli na ekranie wynik pomiaru, który warto zanotować, aby móc monitorować ten parametr i w razie potrzeby móc skonsultować odczyty ze specjalistą.
Badanie za pomocą pulsoksymetru napalcowego wykazuje istotność tylko wtedy, gdy jest wykonywane zgodnie z zaleceniami producenta i instrukcją. Urządzenie, które nie jest w pełni sprawne lub nieprawidłowe przygotowanie, mogą skutkować otrzymaniem zaburzonych wyników i koniecznością powtórzenia procedury lub zgłoszenia się do placówki medycznej, w celu wykonania prawidłowego pomiaru.