Co to jest saturacja krwi? Jak ją mierzyć i jakie są normy?

Saturacja krwi to parametr, który wskazuje na nasycenie krwi tlenem, czyli poziom dotlenienia organizmu. Wyrażana jest w procentach i oznaczana jako SpO2 lub SaO2. Saturacja stanowi ważny wskaźnik służący do oceny funkcji oddechowej i transportu tlenu w organizmie, w celu diagnozowania, monitorowania stanu zdrowia i skuteczności wdrożonego leczenia. Regularne dokonywanie pomiarów w tym zakresie może istotnie pomóc w ocenie stanu zdrowia i dostosowaniu postępowania terapeutycznego w przypadku wystąpienia niepokojących objawów.

Metody badania saturacji krwi

Znane są dwa główne sposoby mierzenia poziomu tlenu we krwi:

poprzez badanie za pomocą pulsoksymetru, czyli małego sprzętu medycznego w postaci klipsa, który zwykle umieszcza się na palcu dłoni lub stopy, małżowinie usznej lub czubku nosa. Odczyt pulsoksymetru wskazuje, jaki procent krwi jest nasycony tlenem, stanowiąc szybki i nieinwazyjny sposób na sprawdzenie, czy poziom tlenu we krwi nie jest zbyt niski;
badanie poziomu tlenu we krwi za pomocą gazometrii krwi tętniczej. Procedura pozwala nie tylko zmierzyć poziom wysycenia hemoglobiny tlenem, ale także dokonać oceny ciśnienia parcjalnego tlenu PO2, ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla CO2 i stężenia CO2, stężenia wodorowęglanów oraz równowagi kwasów i zasad, zwanej równowagą pH. Badanie przeprowadzane jest przez personel medyczny na izbie przyjęć, SOR lub podczas hospitalizacji u pacjentów. Wynik gazometrii otrzymuje się już po kilku minutach.

Normy saturacji krwi

Dla zdrowego człowieka prawidłowa wartość saturacji krwi mieści się w zakresie od 95% do 100%, a wynik ten oznacza, że od 95 do 100% hemoglobiny w momencie badania przenosi tlen do komórek organizmu. U pewnych grup osób wartość tego parametru może być jednak nieco niższa. Dotyczy to przede wszystkim palaczy oraz starszych ludzi, u których spadek saturacji krwi może stanowić naturalne następstwo związane z procesami starzenia organizmu. Ponadto wartości referencyjne mogą się nieznacznie różnić w zależności od laboratorium oraz zastosowanej metody pomiarowej. Istotnie obniżony poziom saturacji może wskazywać na problemy z oddychaniem i takie schorzenia jak astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc czy niewydolność oddechowa. Niski poziom saturacji krwi często kwalifikuje pacjenta do wykonania dalszych badań niezbędnych do diagnostyki występującego schorzenia, takich jak badanie czynności płuc, gazometria krwi czy spirometria. Ponadto parametr ten jest przydatny w monitorowaniu skuteczności leczenia i dostosowaniu postępowania terapeutycznego.

Kiedy należy zbadać saturację krwi?

Badanie saturacji krwi to w pełni bezpieczna procedura, która jest wykonywana rutynowo u pacjentów, zwłaszcza jeśli są oni hospitalizowani ze względu na występowanie chorób płuc, zaburzeń oddychania czy innych stanów, które mogą wpływać na saturację krwi.

Lekarz może zlecić badanie poziomu tlenu we krwi szczególnie u pacjentów, którzy:

mają problemy z oddychaniem (także w przypadku noworodków),
niedawno doznali urazu głowy lub szyi,
zostali zarażeni koronawirusem i wykazują objawy charakterystyczne dla COVID-19,
chorują na schorzenia układu oddechowego – astmę, przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP), mukowiscydozę, zapalenie płuc i inne choroby w obrębie płuc,
doświadczyli zatrucia tlenkiem węgla,
doświadczyli przedawkowania leków lub substancji odurzających,
otrzymują tlenoterapię,
cierpią na obturacyjny bezdech senny.

Regularne badanie saturacji krwi jest także wskazane u osób starszych wykazujących zwiększone ryzyko wystąpienia chorób układu oddechowego oraz chorób serca i stanowi bardzo ważny parametr do monitorowania ich stanu zdrowia. Także u sportowców i osób aktywnych fizycznie często wykonuje się badanie saturacji krwi, aby kontrolować poziom tlenu dostarczanego do mięśni i narządów w organizmie. Pozwala to bowiem na dostosowanie intensywności wysiłku i zapobieganiu przeciążeniu organizmu, które mogłoby doprowadzić do osłabienia lub kontuzji.

Badanie saturacji krwi w warunkach domowych

Ze względu na fakt, że badanie saturacji krwi wykonuje się za pomocą przenośnego pulsoksymetru, funkcje oddechowe można monitorować w warunkach domowych, co stanowi bardzo wygodne rozwiązanie szczególnie dla osób z przewlekłymi chorobami układu oddechowego i osób starszych, u których kontrola tego kluczowego parametru musi być dokonywana regularnie. Pulsoksymetr można zarówno zakupić, jak i wypożyczyć. W przypadku jakichkolwiek niepokojących objawów czy niejednoznacznych lub wyników poniżej wartości referencyjnych należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.